Publicatiedatum: 27E, Maart 2022
Publicatiemedium: Magazine Landleven Maart 2022
Tekst: Mario Broekhuis, Fotografie Theo Tangelder
Pagina: 54 – 59
Alexandra Klimas schildert uit eerbetoon aan het dier
‘Ik ben geen activist’
Drie roodbonten had haar opa. Hij knuffelde ze niet, maar ging wel met respect met ze om. Met diezelfde eerbied schildert Alexandra Klimas koeien in olieverf. Om ze neer te zetten als persoonlijkheid. Haar belangrijkste missie is het creëren van een band tussen de koper van het schilderij en het dier. Uit eerbetoon aan alle Marleentjes en andere koeien, schapen en kippen die uiteindelijk op het bord belanden. Want een dier is meer dan een lapje vlees, zegt ze, als een van ’s werelds beste koeienschilders.
Voor kunstschilder Alexandra Klimas is het niet ‘een’ koe: “Het zijn allemaal eigen karakters. Ik schilder al snel de ogen, die weerspiegelen de ziel, en daarmee voel je de verbondenheid. Dat de vacht er wat anders uitziet dan de werkelijkheid is minder belangrijk, het gaat om de essentie, het dier zelf, dat probeer ik eruit te halen.” Ze trekt er in de omgeving op uit om de dieren schetsend of in foto’s vast te leggen, voor ze in haar atelier in Leerbroek aan een olieverfschilderij begint. Geen exotische of gekke rassen, maar doodgewone koeien en schapen.
“Het is ontspannend om tussen de koeien of de schapen te zitten, je wordt er enorm zen van. Maar ik doe het vooral om te observeren. Eerst zijn ze natuurlijk nieuwsgierig en daarna gaan ze weer hun dagelijkse gangetje en zie je de mooiste momenten, hoe ze onderling zijn, of er rust in de groep is, en zie je de karaktertrekjes een beetje. Het ene dier spreekt me meer aan dan het andere. Bij het biologische bedrijf De Groene Geer loopt een koe die meer moedertje is dan de rest, ze past zo goed op alle kalfjes. Bijzonder, want niet iedere koe heeft de ambitie om constant moeder te zijn. Of er staat er een die vanuit een oerinstinct waakt als de rest ligt te herkauwen, met de ogen halfdicht te genieten van het zonnetje. Je hebt koeien die wat speelser zijn, nieuwsgieriger of juist wat terughoudend. Uiterlijke kenmerken zijn voor mij helemaal niet zo belangrijk, het karakter bepaalt of en hoe ik een dier wil schilderen. Een vlekje kan ik er als kunstenaar wel bijschilderen, dat is niet belangrijk, want het maakt het wezen van de koe niet anders.” Alexandra kijkt naar hond Bella die in de woonkamer ligt: “Kijk, of mijn hond een paar vlekken heeft of niet, dat boeit me niet. Voor de hond maakt het niet uit, voor mij maakt het niet uit, zolang ze maar een geweldig karakter heeft. Tussen de puppy’s keek ze al de kat uit de boom en ik dacht gelijk: dat wordt mijn pup.”
De kolder van het oormerk
Hoe esthetisch haar werk ook mag zijn, het dier erachter is allesbepalend. “Toen ik twaalf, dertien, veertien was, was ik tegen bont en tegen dierproeven voor de make-up-industrie, Daar was ik mee bezig, met dierenleed, niet met kunst. Mijn opa was als keuterboertje altijd begaan met zijn dieren. Van hem kreeg ik de schoonheid van de natuur mee en de waarde van een dier, ondanks dat er ieder jaar een varken werd geslacht. Hij ging respectvol om met zijn dieren zolang ze in leven waren. Dat is nog steeds mijn voorbeeld. Toen hij moest verhuizen naar een kleiner huis, plaatste hij advertenties voor de laatste drie koeien en iedere boer die reageerde, zocht hij op om uit te zoeken of de dieren er goed terechtkwamen en niet gelijk naar het slachthuis gingen. Niet dat hij zijn koeien knuffelde en in de woonkamer liet lopen, maar zo was mijn opa.”
“Ik ben geen activist meer, maar vind dat we nu niet goed meer met dieren omgaan. Iedereen moet zelf weten of hij vlees eet, dat respecteer ik, want het is niet mijn boodschap om geen vlees te eten. We zouden bewuster moeten zijn van wat we doen en dat het beter moet. Kijk naar het transport in vrachtwagens over lange afstanden en de manier waarop, dat vind ik niet kunnen. Maar ook dat een kleine slager zijn eigen koe niet meer mag slachten, vanwege alle regels, vanuit hygiënisch oogpunt. Niemand die kijkt naar het belang van het dier, want juist in grote bedrijven die het ‘volgens de regels’ doen gaat zoveel mis. Bij de kleine slager ging het een stuk beter.” Vanuit diezelfde gedachte – wat is in het belang van het dier – laat ze de oormerken van de koeien weg op het schildersdoek. “Ik heb een hekel aan merken, chippen en zo, daar ben ik zwaar tegenstander van. Het is kolder. stel je voor dat een boer een kalfje verkoopt dat niet staat geregistreerd; alles draait om controle. Het dier krijgt een nummer, maar het is geen nummer.”
Marleentje leeft voort
“Ik wil ze schilderen zoals ze waren, zoals ze zijn, zoals ik ze heb ontmoet. In leven dus. Als een soort eerbetoon aan hun onvrijwillige dood voor ons mensen. ze hebben er niet voor getekend. Als je daarvoor kiest, moet je ze wel een goed leven gunnen. Als ik dat besef kan overbrengen … Het bijzondere is dat de mensen die een koeienschilderij aan de muur hangen, een band krijgen met zo’n koe en daardoor bewuster met vlees omgaan. Het is de koe die je constant in de woonkamer aankijkt. Dat is wat mijn werk doet. Daarom is mijn missie om zo levensecht te schilderen dat die band kan ontstaan. Mensen sturen dan een mailtje van: ‘Marleentje doet het nog steeds goed, maar we willen er een schilderij naast, om haar gezelschap te geven’. Na zes jaar is de echte Marleentje dan misschien niet meer in leven, maar leeft ze nog wel voort. Wanneer mijn missie zo slaagt, ben ik blij, anders dan als ze alleen zeggen: ‘Het staat goed bij het bankstel’.”
Het kopen van haar schilderij is nog niet direct gekoppeld aan de adoptie van de echte Marleentje. “Ik ben niet naïef, want als je kijkt naar hoeveel koeien er per jaar geslacht worden, dan is het fijn voor Marleentje om naar een rusthuis te gaan, maar het lost niks op. Ik zie het niet als een koe redden. Even een fijn gevoel voor die ene koe, daar draait het niet om, wel om een collectief bewustzijn over dierenwelzijn. Dat mensen niet alleen een stukje vlees zien.” Schapen, konijnen, kippen, voor alle landbouwhuisdieren geldt hetzelfde. Het stoort haar dat de maatschappij wegkijkt van dierenleed. Hier de bio-industrie stoppen en vervolgens het vlees, de eieren of de wol uit het buitenland halen lost niets op. “Alles dat ons niet aanstaat moet weg, wat ons niet past moet weg, maar dat is zo oppervlakkig.” De oplossing is meer respect voor het dier.
Telkens met een boodschap
Ze schilderde ooit wilde dieren en kinderen, telkens met een boodschap. “Stroperij, kinderhandel. Alles wat kwetsbaar is, wordt misbruikt. Toen ik hier in het dorp kwam wonen, dacht ik, je kunt wel met de hele wereld bezig zijn, maar je kunt beter een beetje kleiner beginnen.” Dat ‘kleine’ zijn de landbouwhuisdieren in haar eigen omgeving. De koeien van De Groene Geer in Nieuwland staan regelmatig model voor Alexandra. De koeien die haar het best zijn bijgebleven? “Die van mijn opa, waar ik een beetje mee mocht helpen met melken en voeren. Ik weet nog hoe ze eruitzagen en welk gevoel ik er bij had. Nee, het is wel opvallend, maar ik heb ze nooit geschilderd. Toch is het met die roodbonten begonnen. Natuurlijk ben ik dankbaar dat mensen mijn werk kopen, maar ik vind het ook belangrijk dat mijn schilderijen een goed tehuis krijgen. Het klinkt gek, maar ik vind het wel belangrijk dat ze goed voor m’n koeien of schapen zorgen, en tot nu toe is dat altijd gebeurd.”
Bijschriften foto’s:
Pagina 56:
‘Mijn missie om zo levensecht te schilderen dat er een band kan ontstaan’
Pagina 57:
“Mijn favoriete kip is Miep, een legkip, met zes jaar aardig op leeftijd geworden. Ze had verschillende uitdrukkingen; hier is ze nieuwsgierig of er nog wat te eten valt.”
Links. Schetsend en observerende tussen de koeien. “Je wordt er enorm zen van.”
Onder. “Toevallig dat van de vijftig koeien uitgerekend deze naar haar eigen schilderij komt kijken.”
Pagina 58:
Meer weten?
Kijk op www.klimas.nl
Alexandra’s werk is vanaf april te zien in een solo-expositie bij Van Loon Galleries in Vught.
Pagina 59:
Uit de schapenreeks: “De eerste is een beetje ondeugend, wil de anderen weleens opzij duwen voor het lekkerste gras. Met het ras heb ik niet zo veel, Texelaar of zwartbles, een schaap is een schaap. Het gaat om de persoonlijkheid.”
“Deze stier was ontzettend lief en straalde dat uit. Het vriendelijke van een stier kan natuurlijk in één seconde omslaan in agressie, dus ik wilde ook weleens zijn andere kant schilderen. Maar dat lukte niet, want ik had alleen met die vriendelijke kant kennisgemaakt.”
Schaap Nelly. “Fantastisch om zo’n vacht te schilderen. Je moet je inleven in de structuur; als het wol is, moet je het wollig schilderen.”
Rosa. “Van deze dame wilde ik haar kwetsbaarheid neerzetten, haar bijna tedere, lieve karakter, ondanks dat ze die hoorns heeft. lk had het gevoel dat haar hoorns juist naar binnen stonden alsof ze er niemand mee wilde beschadigen.”
