Publicatiedatum: 17 oktober 2019
Publicatiemedium: AD Rivierenland
Tekst: Rianne Smit, AD Rivierenland Uit & Thuis
Bedrieglijk echte schilderijen in het Gorcums Museum
AD Rivierenland Uit en Thuis
Portretten die meer lijken op foto’s dan schilderijen en een enorm uitvergroot gebakken ei waar je bijna honger van krijgt. In het Gorcums Museum is vanaf zaterdag Bedrieglijk echt te zien, over realisme in de hedendaagse kunst.
Wie de expositieruimte van het Gorcums Museum binnenloopt, ziet als eerste een groter dan levensgroot konijn. De haren zijn met zoveel precisie en vakmanschap geschilderd dat het eerder een uitvergrote foto dan een schilderij lijkt. Puur vakmanschap, zo noemt Freek van der Vliet van het museum het realisme.
Toch zit er achter de schilderijen meer dan alleen een zo realistisch mogelijk geschilderd onderwerp, zegt hij. ,,Neem nou dat konijn, van Alexandra Klimas. Zij schildert dieren om aandacht te vragen voor de vleesindustrie. ‘Huisdieren worden vertroeteld, maar deze dieren worden aan onze ogen onttrokken’, vindt zij. Dit konijn is gered van de slacht. Realisme is voor haar geen doel, maar een middel: Klimas gebruikt het om mensen zich verbonden laten voelen met deze dieren.’’
AD Rivierenland Uit en Thuis
De kunststroming realisme kwam op in de negentiende eeuw. Het belangrijkste doel van de stroming was de dingen weergeven zoals ze zijn, zo natuurgetrouw mogelijk op het doek zetten. Kunstenaars streefden naar objectiviteit.
,,De kunstenaars hadden iets idealistisch door dat streven’’, vertelt Jack van Mildert van het museum. ,,Het realisme in de hedendaagse kunst is óók idealistisch, maar op een andere manier. Er zit een gedachte of idee achter het onderwerp dat zij neerzetten.’’
,,Dat deze tentoonstelling Bedrieglijk echt heet, is ook omdat objectiviteit in kunst eigenlijk niet bestaat’’, legt Van der Vliet uit. ,,Je beeldt het groter af dan het eigenlijk is, of voegt er je eigen interpretatie aan toe. Je manier van kijken beïnvloedt hoe het beeld eruit ziet.’’
Schilder Cor Groenenberg – geboren in Giessen – beseft dat en benadert het realisme daarom anders. Hij maakt gebruik van foto’s die hij naschildert. ,,Camera peintura noemt hij dat. Volgens hem zit er al genoeg schoonheid of lelijkheid in de modellen. Daar hoeft hij zijn eigen visie niet aan toe te voegen.’’
Het perfecte ei
Anders is het bij de twee werken van Tjalf Sparnaay die te zien zijn in de tentoonstelling. Van der Vliet en Van Mildert vinden dat zijn werk niet mag ontbreken op een expositie over realisme. ,,Hij is wel echt een grootheid in de stroming, ook in Amerika’’, zegt Van Mildert.
Van der Vliet: ,,Hij schildert triviale onderwerpen als voedsel, maar dan vooral ongezond fast food zoals patat en hamburgers. Maar zijn werkwijze is bijzonder. Zoals bij het schilderij van het gebakken ei: eerst bakt hij enorm veel eieren, die hij op de foto zet. Daarna gaat hij aan de hand van die foto’s het ‘perfecte’ ei samenstellen. Een stukje dooier van de een, een krokant randje van de ander. Dit is dus een onmogelijk ei dat té perfect is en daardoor weer niet realistisch.’’
Op de tussenverdieping in het museum is ruimte vrijgemaakt voor regionale kunstenaars. En dat doet niet onder voor de rest van de tentoonstelling, zegt Van Mildert. ,,De Gorcumse Guusje Bertholet is wetenschappelijk en medisch illustrator. In dat vakgebied is precisie enorm belangrijk.’’ Buiten dat zijn de insecten die ze met aquarel op het doek zet van grote schoonheid.
Het Geheim
Net als de werken van Andreas Goewie, die klassieke stillevens maakt. ,,Daarin verwerkt hij zijn Chinese roots. Hij kiest voor Chinese motieven, maar schildert met olieverf op de klassieke Nederlandse manier.’’
De tentoonstelling is tegelijkertijd te zien met het Geheim van de Meester. ,,Eigenlijk kwamen we er al heel snel achter dat we met die expositie niet het hele museum zouden vullen’’, zegt Freek van der Vliet. ,,Toen zijn we met het team gaan doordenken: wat voor thema past er naast? We kwamen uit bij het realisme, onder andere vanwege het natuurgetrouw reproduceren van voorwerpen. Dat wordt bij het Geheim van de Meester gedaan met de bekende Hollandse meesterwerken.’’
,Maar dat dit niet de hoofdtentoonstelling is, betekent niet dat er minder aandacht en liefde in zit’’, haast Jack van Mildert zich te zeggen. ,,Het is alleen wat kleiner.’’ Hoewel de tentoonstelling al vanaf zaterdag te zien is, vindt de feestelijke opening pas plaats op 9 november. Dan zijn veel van de kunstenaars ook aanwezig om over hun werk te vertellen. Bedrieglijk echt is daarna nog tot eind februari te zien.
Fotowedstrijd
In maart krijgen scholieren uit de regio de kans om zelf mee te doen met een educatief project van het museum. Buiten de tentoonstelling zijn ook verschillende activiteiten rond het thema gepland en is er een fotowedstrijd.
Meer informatie daarover is te vinden op gorcumsmuseum.nl.
